Περί Ιyengar Yoga ο λόγος.

Μου πήρε 5 χρόνια μέχρι να ανακαλύψω την Iyengar yoga. 5 χρόνια περιπλάνησης σε στούντιο γιόγκα σαν μαθήτρια, πελάτισσα. Ήμουν περίεργη και πρόθυμη να τεντωθώ, να γυμναστώ, να αφεθώ σε υποδείξεις, διορθώσεις και παρατηρήσεις άλλων δασκάλων, να γνωρίσω, γευτώ τη μαγεία της πανάρχαιας μεθόδου. Επιτέλους να ακολουθώ τα παραγγέλματα κάποιου άλλου αντί να τα δίνω εγώ! Οι εμπειρίες μου πολλές: από απλώς θετικές μέχρι αποκαρδιωτικές. Χώροι (και με αυτό εννοώ προφανώς τους ανθρώπους που τους στελέχωναν) όπου δεν μου ενέπνεαν καμία εμπιστοσύνη να αφήσω, εμπιστευτώ το σώμα μου ή πνεύμα μου, χώροι σοβαροί όπου γινόταν κάποια “δουλειά”, χώροι “δήθεν” όπου πουλούσαν κυρίως “ελπίδες, τυλιγμένες σε εναλλακτικό  life style” και φυσικά χώροι όπου γίνονταν δουλειά αλλά άλλοτε χωρίς έμπνευση, άλλοτε με ανεπαρκείς γνώσεις, άλλοτε με λίγο απ’όλα όπου δεν εμβαθύνει κανείς πραγματικά σε κανέναν τομέα (πνευματικό ή σωματικό).

Όλες αυτές οι εντυπώσεις και γνώμες που είχα σχηματίσει για τη γιόγκα, φιλτραρισμένες πάντα από τις προσωπικές μου μέχρι τότε εμπειρίες, έσβησαν μονομιάς όταν βρέθηκα σε χώρο όπου δίδασκε πιστοποιημένη δασκάλα της Ιyengar Yoga. Τότε δεν κατάλαβα απλώς (δηλαδή νοητικά) αλλά ένιωσα πως αυτή η προσέγγιση της γιόγκα (αν δεχτούμε πως υπάρχουν τόσες πολλές, όσα και τα παρακλάδια, ονόματα, κατηγοριοποιήσεις της) ήταν αυτή που μού ταίριαζε. Μού έκανε πλήρως, αβλεπί, ασυζητητί! Γιατί; Γιατί ένιωσα πως στην αίθουσα που έκανα την πρακτική μου, υπήρχε καθοδήγηση σύμφωνα με μια σφιχτή και ακέραιη, καθαρή ΤΕΧΝΙΚΗ. Η λέξη που “κουμπώνει” θετικά στα κριτήριά μου είναι η τεχνική. Ανεξαρτήτως αν εγώ ήξερα ήδη και μού ήταν πανέυκολο να “μπω στη θέση του τάδε πολεμιστή” ή “να μπω στον κάτω σκύλο” ή στην “δείνα ανάστροφη θέση”, οι οδηγίες για να εκτελεστεί η κάθε άσανα (“θέση” στη γιόγκικη γλώσσα) ήταν τόσο ξεκάθαρες και τόσο συγκεκριμένες που όταν τις ακολουθούσα ήταν για μένα σαν να κάνω τις κινήσεις-θέσεις για πρώτη φορά! Η ευλυγισία μου, στην οποία βασιζόμουν και αφηνόμουν τόσο εσφαλμένα στις άλλες “γιόγκες” δεν μου έκανε καμία χάρη (διευκόλυνση) στην εκτέλεση των θέσεων μια και δεν ήταν ούτε καν το ζητούμενο, αν ακολουθούσε κανείς πιστά και με ευλάβεια (προσοχή) τις υποδείξεις της δασκάλας.

Έκτοτε έχει περάσει περίπου ένας χρόνος και κάτι (από την πρώτη εμπειρία) και συνεχίζω να κάνω πρακτική της Iyengar και να δρέπω τους καρπούς της. Έχω διαβάσει αρκετά τεύχη και συνεχίζω να μελετάω τα περιοδικά Yoga Rahasya στα αγγλικά, τα οποία και αποτελούν ένα σαν ευαγγέλιο για τους νεοφώτιστους και όχι μόνο, της γιόγκα και της φιλοσοφίας της. Μέσα από τις σελίδες αυτές, κάποιες από τις οποίες θα παραθέσω και στο σημερινό άρθρο μου, βρίσκει κανείς ατόφιο το πνεύμα μιας πανάρχαιας μεθόδου εκγύμνασης, ίασης, πνευματικής τροφής και ανάτασης, εξέλιξης και αυτοπραγμάτωσης όπως είναι η γιόγκα με δυο λόγια.

Γιατί, ως δασκάλα της  αυθεντικής πιλατικής μεθόδου όπου αγαπάω και μεταδίδω στους ασκούμενούς μου, να γράψω ένα άρθρο για τον B.K.S IYENGAR, ιδρυτή της Iyengar yoga;

Γιατί μπορώ να ξεχωρίζω το αυθεντικό, το γνήσιο από το κάλπικο ή το μέτριο.
Γιατί ξέρω να σκύβω το κεφάλι, αποτίωντας φόρο τιμής σε κάθε μεγαλειώδες-ιδιοφυές πνεύμα που με εμπνέει να “θρώσκω άνω” δηλαδή να αποκτώ την ανθρώπινη ιδιότητα που σημαίνει “να κοιτάζω ψηλά”. Γιατί βρήκα στη μέθοδό του μια “σφιχτοδεμένη” τεχνική, απαραίτητη προυπόθεση για να μάθω μια καινούρια “ανθρώπινη τέχνη” άρτια.
Γιατί διαπίστωσα πως για να εκπαιδευτεί (ως δάσκαλος) κανείς στη συγκεκριμένη (iyengar) γιόγκα απαιτεί πολλά χρόνια εξάσκησης, μεθοδευμένης εκπαίδευσης, πρακτικής, εξετάσεων και όχι “άρπα κόλλα, τρίμηνα εκμάθησης, και μετά όποιον πάρει ο χάρος…” Αυτό (χωρίς να συμβαίνει απαραίτητα) καλλιεργεί (ή έστω έλκει εξαρχής) ταπεινά πνεύματα που προτίθενται να δουλέψουν σοβαρά, πρώτα με τον ίδιο τους τον εαυτό και κατόπιν με τους μαθητές- πελάτες τους. (Αντίθετα με τα τρίμηνα ή εξάμηνα εκπαίδευσης όπου συρρέουν ή “παράγονται” οι επιδειξιομανείς δάσκαλοι/δασκάλες.
Και τέλος γιατί πιστεύω στην ποικιλία των εμπειριών, γνώσεων κτλ. Εμπλουτίζεσαι ως άνθρωπος όταν γνωρίζεις και το μπλε και το κόκκινο. Όταν γεύεσαι και το μήλο και το πορτοκάλι. Όταν χορεύεις ή μαθαίνεις να χορεύεις και ροκ και σάλσα. Όταν μιλάς και ρώσικα και σουηδικά. Όταν ασχολείσαι και με το snowboard και τη systema ή το κουνγκ φου. (Όλα τα παραδείγματα τυχαία! Στην περίπτωσή μου λοιπόν: γιατί βρίσκω πλούτο στο να ασχολούμαι με το πιλάτες επαγγελματικά πια, ενώ εξασκώ, απολαμβάνω τη γιόγκα ερασιτεχνικά).

Αρκετά όμως με τα δικά μου προσωπικά συμπεράσματα και σκέψεις που αποτυπώνω μέσα από τούτες τις αράδες, δημόσια. Καιρός να παραθέσω σκέψεις, λέξεις, προτάσεις του ιδίου του guruji (δασκάλου, γκουρού)  Iyengar, όπως τις διάβασα στα διάφορα τεύχη του Yoga Rahasya. Έχω κάνει μια κατηγοριοποίηση στο τί ακριβώς θα παραθέσω εδώ, γιατί προφανώς δεν μπορώ να δημοσιεύσω τα πάντα, αν και τα περισσότερα έχουν πολύ ενδιαφέρον! Θα ξεκινήσω με κάποιες ομοιότητες όπου διαπίστωσα στην τεχνική της αναπνοής ανάμεσα στο pilates και στην τεχνική pranayama, η οποία είναι πολύ απαιτητική και λεπτοφυής, απ’όσο μου λένε οι ειδικοί (δάσκαλοι) της iyengar. Θα ακολουθήσουν 50 χρυσές συμβουλές (sutra-s) προς δασκάλους yoga, γραμμένες από τον ίδιο τον Ιyengar. Δεν βρίσκω λόγο κανένα, να μην μπορεί οποιοσδήποτε δάσκαλος να εμπνευστεί από τις 50 αυτές σοφίες! Τέλος θα παραθέσω κάποια σχόλιά του για τη γιόγκα σήμερα καθώς και τη “συνταγή” του για να παραμένει κανείς νέος.

Ας σημειωθεί τέλος, πως τα άρθρα που ακολουθούν θα πρέπει να ενδιαφέρουν τον αναγνώστη, να είναι “κάπως” εξοικειωμένος με το περιεχόμενό τους, γιατί αφενός μεν αναφέρονται σε “ψιλά γράμματα”, αφετέρου είναι στα αγγλικά γραμμένα, πράγμα που τα κάνει λιγότερα ευυπόληπτα για το μέσο αναγνώστη.

H μέθοδος του πιλάτες, μας προτείνει (αν θέλουμε να έχουμε έξτρα ασφάλεια σε ολόκληρο τον κορμό μας, κατά τη διάρκεια πάντα των πιλατικών κινήσεων-ασκήσεων) την “πλευρική” αναπνοή (lateral breathing).* Κατά την πιλατική εισπνοή στέλνουμε τον αέρα (οξυγόνο) όχι μόνο μπροστά στο θώρακα (όπως έτσι κι αλλιώς συμβαίνει φυσιολογικά) αλλά και προς τα πλάγια και στις πίσω αμφότερες πλευρές του θώρακα (“στο κούμπωμα του σουτιέν πίσω” όπως χαρακτηριστικά λέμε). Κατά αυτόν τον τρόπο ο θώρακας διευρύνεται τρισδιάστατα και έτσι αμβλύνονται τυχόν μονομερείς διευρύνσεις του. Όσο κανείς εκπαιδεύεται στην τεχνική αυτή μαθαίνει να διευρύνει (γυμνάζει) το θώρακά του συνειδητά και άρα να δέχεται περισσότερο οξυγόνο στο σώμα του, χωρίς τις μονομερείς παραμορφωτικές τάσεις που συμβαίνουν σε πλάτη, θώρακα, ωμοπλάτες κατά την εισπνοή, όταν δεν διευρύνεται αρμονικά ολόκληρος ο θωρακικός κλωβός σε όλο του τον τρισδιάστατο χώρο! Τώρα το αν θα μπορεί να συσπά και την κοιλιά του κατά την φάση της εισπνοής είναι θέμα εκπαίδευσης και επίπεδο του ασκούμενου. Αυτό προτείνεται εφενός μεν για να συμμετέχουν (και άρα να γυμναστούν παραπάνω) οι κοιλιακοί μύες κατά την εισπνοή (στην φυσιολογική εισπνοή δεν συμμετέχουν οι κοιλιακοί μύες) και αφετέρου για να βοηθήσουν το θώρακα να διευρυνθεί περισσότερο, δηλαδή να καναλάρουν τον αέρα προς τα πάνω, αντί να μείνει στην κοιλιά και να τη φουσκώσει (όπως παρατηρούμε να συμβαίνει σε πολύ κόσμο ή κατά διάφορες αναπνευστικές τεχνικές). Στο στάδιο της εκπνοής όλοι οι μύες του αναπνευστικού χαλαρώνουν από μόνοι τους, επανέρχονται δηλαδή στην αρχική τους θέση. Αν θέλουμε “έξτρα” δουλειά και σε αυτή τη φάση της αναπνοής, κάνουμε ενεργητική και την εκπνοή μας δηλαδή συσπούμε ξανά τους κοιλιακούς μύες συνειδητά αλλά και τα μεσοπλεύρια με κατεύθυνση προς τα κάτω και μέσα.
* Η πολύχρονη άσκηση στο πιλάτες κάνει θα λέγαμε “φυσική” καθημερινότητα σε κάποιους την πλευρική αναπνοή χωρίς πια να την πολυσκέφτονται. Προσωπικά, εισπνέω έτσι πλέον σχεδόν πάντα και χωρίς αυτό να μου έχει δημιουργήσει κανένα απολύτως πρόβλημα. Στις μοναδικές περιπτώσεις που  ξέρω (και νιώθω πια) πως δεν με βοηθάει αυτή η αναπνευστική μέθοδος είναι όταν θέλω συνειδητά να χαλαρώσω, ή να αποβάλω περιττό στρες.  Σε αυτές τις περιπτώσεις κάνω άλλες τεχνικές που έχω μάθει. Επίσης να προσθέσω, πως μια εγκυμονούσα γυναίκα δεν θα ήταν καθόλου προτιμητέο να αναπνέει έτσι, ούτε και θα μπορούσε εξάλλου, μετά το πέρας των 3 μηνών της κύησής της όπου και θα αρχίσουν οι αλλαγές στο σώμα της βδομάδα παρά βδομάδα.
Η παραπάνω περιγραφή που μοιάζει οικεία στους ασκούμενους του αυθεντικού πιλάτες, ή ακαταλαβίστικη στους αμύητους, μπορεί να βρεθεί πάνω κάτω (ή με άλλα λόγια εκφρασμένη) και στις ακόλουθες σελίδες που παραθέτω “φωτογραφικά”. (Ή τουλάχιστον εμένα μού φάνηκε πως βρήκα ομοιότητες στην τεχνική της pranayama  με την παραπάνω που περιέγραψα. Τυχόν διαφορές, διαφοροποιήσεις πολύ πιθανόν να υπάρχουν, ας μας συγχωρέσουν οι βαθείς γνώστες και ασκούμενοι της αναπνευστικής μεθόδου, pranayama).

Ακολουθούν οι 50 σοφές προτροπές, συμβουλές, “sutra-s”:
  

Με δικά μου λόγια όπου μόδα εκεί και πληθώρα. (Καλό είναι να γίνεται κάτι μόδα, όταν είναι χρήσιμο και καλό εν γένει. Έτσι παρασύρονται κι άλλοι στην ωφέλεια που απεφέρει αυτό το κάτι.) Ωστόσο η μόδα, συνεκδοχικά φέρνει και πληθώρα άσχετων ή “πονηρών” ή κερδοσκόπων” που ασχολούνται με τη συγκεκριμένη μόδα, για αλλότριους σκοπούς όπως προβολή, κέρδος κτλ. Εκεί είναι η παγίδα και η προσοχή που απαιτείται πάντα! Όπου πληθώρα εκεί και ο αχταρμάς. Οι αληθινοί, οι εξειδικευμένοι, οι βαθείς στον κάθε τομέα είναι πάντα λίγοι, πάντα ξεχωρίζουν σαν τη μύγα μες το γάλα, και γιαυτό πάντα πολύτιμοι όταν βρεθούν.
Με λόγια του B.K.S Iyengar:

Για όσους έχουν φτάσει μέχρι εδώ, να εξομολογηθώ πως ήθελα να ποστάρω ακόμα κάποιες σελίδες που μιλούν για τη μαγική σύνδεση μεταξύ των asana (γιόγκικων στάσεων) και του νευρικού συστήματος και πώς μέσα από την άσκηση στη γιόγκα επηρεάζεται ακόμα και το αυτόνομο νευρικό σύστημα (συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό) το οποίο εμείς θεωρητικά τουλάχιστον δεν μπορούμε να επηρεάσουμε. (Πιθανόν αυτή η θεματική να αποτελέσει από μόνο του ένα άθρο στο μέλλον, μια και η πληροφορία είναι πολλή και άπτεται και εξειδικευμένης ιατρικής ορολογίας). Κλείνω αυτό το άρθρο εδώ, παραθέτοντας τις συμβουλές του guruji για μακροζωία και ευημερία:

Ευχαριστώ εκ βαθέων την Κέλλυ Σκιαδά για την έμπνευση & τη Yoga Shala Εξαρχείων για το συνεχή δανεισμό των περιοδικών  Yoga Rahasya.